De impact van armondersteuning op het concept van Positieve Gezondheid
Het concept van Positieve Gezondheid, ontwikkeld door Machteld Huber, biedt een vernieuwende kijk op gezondheid en welzijn. Deze benadering gaat verder dan alleen de afwezigheid van ziekte en bekijkt gezondheid vanuit zes verschillende dimensies. Bij de inzet van een armondersteuning voor mensen met fysieke beperkingen zien we hoe deze verschillende dimensies samenkomen en elkaar versterken.
Achtergrond: Het Ontstaan van Positieve Gezondheid
Machteld Huber is de grondlegger van de Positieve Gezondheid filosofie. Ze was oorspronkelijk huisarts. Tijdens haar eigen ervaring met ziekte, vroeg in haar carrière, ontdekte ze dat haar ervaring als patiënt veel verder ging dan wat ze ooit als dokter had geleerd. Deze persoonlijke ervaring leidde tot een fundamentele herdefiniëring van het concept gezondheid.
Toen voormalig huisarts en onderzoeker Machteld Huber zelf geconfronteerd werd met ziekte, merkte ze hoe ze haar eigen herstel sterk kon beïnvloeden. Dit leidde ertoe dat zij in 2011 het concept van gezondheid nader ging onderzoeken. Haar bevindingen resulteerden in een nieuwe definitie waarbij bij Positieve Gezondheid de afwezigheid van ziekten en beperkingen niet meer het uitgangspunt is, maar het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren. Het gaat om veerkracht in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
Het concept van Positieve Gezondheid onderscheidt zich van de traditionele WHO-definitie door een meer dynamische en persoonlijke benadering. Zo worden mensen aangesproken op hun vermogen tot actie en niet benaderd als passieve zieke of als patiënt. Positieve Gezondheid betekent dat iemand zingeving ervaart en vaardigheden ontwikkeld heeft om de uitdagingen van het leven aan te kunnen.

Bron: https://www.iph.nl/
De Zes Dimensies van Positieve Gezondheid in de Context van Armondersteuning
Positieve Gezondheid kan onderverdeeld worden in zes onderdelen: lichamelijk welbevinden, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, sociaal maatschappelijk participeren en dagelijks functioneren. Deze dimensies vormen samen een integrale benadering van gezondheid en welzijn.
1. Lichaamsfuncties: De fysieke basis
Een armondersteuning heeft een directe invloed op de lichaamsfuncties van gebruikers. Deze hulpmiddelen verlichten de belasting op spieren en gewrichten, waardoor pijn vermindert en vermoeidheidsklachten af kunnen nemen. Ook kan de Range of Motion vergroot worden en is het daardoor eenvoudiger om dagelijkse activiteiten uit te voeren.
Zoals in een eerdere blog “De extra voordelen en functionaliteiten van een dynamische armondersteuning” beschreven, kan een armondersteuning ook invloed hebben op de ademhaling en zithouding van de gebruiker.
Dynamische armondersteuning ondersteunt bij verminderde spierkracht als gevolg van een dwarslaesie, een herseninfarct of een spierziekte. Armondersteuningen ‘dragen’ de armen, de arm zweeft als het ware gewichtsloos. Het kost minder inspanning en spierkracht om de arm(en) horizontaal, diagonaal, verticaal te bewegen.
De impact van een armondersteuning op lichaamsfuncties is de basis en het fundament van de inzet van een armondersteuning. Maar er is meer – in deze blog belichten we ook de andere dimensies binnen Positieve Gezondheid in combinatie met een armondersteuning.
2. Dagelijks functioneren: Hernieuwde zelfstandigheid
De impact van een armondersteuning op het dagelijks functioneren is significant. Een beperkte arm- en/of handfunctie kan optreden bij neurologische aandoeningen, spierziekten of trauma en kan leiden tot problemen tijdens Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL) of participatie. Armondersteuningen en robotarmen zijn hulpmiddelen die de arm- en handfunctie ondersteunen of overnemen en op deze manier de zelfstandigheid vergroten.
Gebruikers kunnen bijvoorbeeld weer zelfstandig eten en drinken. Maar denk ook aan zelfverzorging zoals haren kammen of make-up opdoen. Of krabben op het hoofd en een bril rechtzetten. Een armondersteuning kan ook een rol spelen voor computerwerk of gebruik van telefoon of tablet.
3. Mentaal welbevinden: Psychologische voordelen
Het mentale aspect wordt vaak onderschat, maar is cruciaal. Het hervinden van zelfstandigheid heeft een positieve invloed op het zelfvertrouwen en de eigenwaarde. Uit gesprekken met gebruikers blijkt dat ze zich minder afhankelijk voelen van anderen en meer controle ervaren over hun eigen leven.
Ergotherapie is erop gericht om de kwaliteit van leven van mensen die daarin beperkt zijn weer te vergroten. Waar fysiotherapie zich richt op kracht en conditie, richt ergotherapie zich veel meer op specifieke handelingen en de fijne motoriek die daarbij gepaard gaat. Deze holistische benadering draagt bij aan het mentale welzijn van gebruikers.
Het psychologische aspect van armondersteuning gaat verder dan alleen het praktische gebruik. De mogelijkheid om weer controle te hebben over het eigen lichaam en de eigen handelingen heeft een diepgaande impact op het zelfbeeld en de mentale gezondheid van gebruikers.
4. Zingeving: Nieuwe mogelijkheden
Zingeving is volgens Machteld Huber ‘de meest gezondmakende kracht’. Het gaat over het vinden van betekenis in je leven, het beantwoorden van fundamentele vragen zoals: wie ben je, wat is echt belangrijk voor je en waar wil je naartoe?
Met een armondersteuning kunnen mensen weer activiteiten oppakken die voor hen betekenisvol zijn. Denk hierbij aan het zelf kunnen aaien van hun kat of het geven van een koekje aan hun hond. Een kunstenaar met progressieve spierzwakte kan bijvoorbeeld dankzij een armondersteuning weer schilderen, wat voor hem een essentieel onderdeel van zijn identiteit vormt.
Deze hernieuwde mogelijkheden dragen bij aan een gevoel van persoonlijke groei en zingeving. Voor veel gebruikers is het herontdekken van hobby’s middels de inzet van de armondersteuning van grote waarde. Een hobby biedt afleiding en ontspanning waardoor het gevoel van “ziek zijn” meer naar de achtergrond kan verschuiven.
De mogelijkheid om weer betekenisvolle activiteiten uit te voeren, draagt bij aan het gevoel van identiteit en persoonlijke waarde. Dit is essentieel voor het psychologische welzijn en de algehele levenskwaliteit.
5. Kwaliteit van leven: Een breder perspectief
De overall kwaliteit van leven verbetert door de combinatie van fysieke ondersteuning en toegenomen mogelijkheden. Onderzoek van de Universiteit Twente laat zien dat gebruikers van armondersteuning een significante verbetering rapporteren in hun algemene levenstevredenheid. Dit komt niet alleen door de praktische voordelen, maar ook door de emotionele en sociale impact.
6. Meedoen: Sociale participatie
De mogelijkheid om weer deel te nemen aan sociale activiteiten is van onschatbare waarde. Op straat naar je buren kunnen zwaaien kan al een groot verschil maken, of de mogelijkheid terug krijgen om iemand een hand te geven bij een begroeting.
Een ander voorbeeld is een jongere gebruiker die middels zijn armondersteuning weer deel kan nemen aan sociale activiteiten zoals een bordspelletje spelen met vrienden of samen wat gaan drinken op het terras. Deze sociale participatie versterkt het gevoel van inclusie en verbondenheid met de samenleving.
Sociale participatie heeft een directe impact op alle andere dimensies van Positieve Gezondheid. Het draagt bij aan mentaal welzijn, geeft zingeving aan het leven, verbetert de kwaliteit van leven en ondersteunt het dagelijks functioneren.

De integrale benadering: Synergie tussen Dimensies
Het succes van armondersteuning ligt in de wisselwerking tussen de verschillende dimensies van Positieve Gezondheid. Een verbetering in fysieke mogelijkheden leidt vaak tot meer sociale participatie, wat weer bijdraagt aan mentaal welbevinden en zingeving.
Deze holistische benadering sluit aan bij de kerngedachte van Positieve Gezondheid, waarbij gezondheid als middel wordt gezien om een betekenisvol leven te leiden, in plaats van een doel op zich.
De Rol van de Ergotherapeut in de Implementatie
Er zijn ongeveer 14 dynamische armondersteuningen en drie robotmanipulatoren commercieel verkrijgbaar in Nederland. De keuze voor het juiste hulpmiddel vereist specialistische kennis en begeleiding van een ergotherapeut.
Wij als Focal benadrukken het belang van een holistische aanpak bij de implementatie van armondersteuning en bespreken dit dan ook tijdens de proefpassing in samenspraak met de gebruiker en ergotherapeut. Deze samenwerking zorgt ervoor dat niet alleen de technische aspecten, maar ook de psychosociale en levensstijl-gerelateerde factoren worden meegenomen in het advies.
Tot slot
De implementatie van een armondersteuning kan in het kader van Positieve Gezondheid voor meer zorgen dan simpelweg het bewegen en ondersteunen van de arm. Het kan veel meer betekenen op meerdere vlakken voor de gebruiker.
Door de lens van Positieve Gezondheid wordt duidelijk dat armondersteuning niet alleen een technisch hulpmiddel is, maar een instrument dat bijdraagt aan een beter en betekenisvoller leven. Het succes van armondersteuning wordt niet alleen gemeten in verbeterde fysieke functie, maar in de totale impact op alle aspecten van het menselijk welzijn.
Deze integrale benadering vraagt om een verschuiving in hoe we naar zorg en ondersteuning kijken. In plaats van te focussen op wat niet werkt, richten we ons op wat mogelijk is. In plaats van ziekte centraal te stellen, plaatsen we het vermogen tot aanpassing en groei voorop. Dit is de kracht van Positieve Gezondheid in combinatie met hulpmiddelen zoals een armondersteuning.
Meer van dit soort artikelen lezen? Wekelijks verschijnt er een blog op onze website over uiteenlopende onderwerpen.